Bu yılın ilk aylarında tanıştık Paraşüt Kitap’la. İsmi gibi hoş bir kurulma hikâyesi olan Paraşüt Kitap, çocukların hayallerine, hayatlarına değen kitaplarla buluşturdu bizleri. İlk üç kitapları Rüya Bakanlığı, Toprak Ana Masalları ve Kedilerin Kayıp Adası Kedunya oldu, dahası da olacak. Yayıncıların bunca sıkıntı çektiği bu dönemde gerçekten cesurca davranan Eda Doğançay ve Özge Akkaya’dan hikâyelerini, gelecek projelerini dinledik.
“Paraşüt Kitap, Rumeli Hisarüstü’nde bir öğrenci evinde kurulmuş bir hayalin gerçeğe dönüşme hikâyesi” demişsiniz. Nedir sizi bu hayalde buluşturan? Nasıl başladı her şey? Hikâyenizi anlatır mısınız?
Özge Akkaya: Her şey 10 yıl önce başladı:). Boğaziçi Üniversitesi’nde Eda, Siyaset Bilimi ben de Tarih bölümündeydim. Tanıştıktan kısa bir süre sonra birlikte eve çıktık. Aynı evi paylaşırken bol bol hayal kuruyor insan. İlgi alanlarımız da birbirine çok yakın olunca ortak hayal kurmak kaçınılmaz oluyor. İkimiz de yazı yazmaya, çeviri yapmaya, kısacası dille ilgili şeylere ilgi duyuyorduk. Yayınevi hayali aslında bu ilgi alanlarına sahip iki kişinin varacağı tek hayal gibiydi, bizim de bu hayale varmamız çok zaman almadı. Genelde üniversitede kurulan hayaller unutulup rafa kaldırılır, biz de sekiz yıl boyunca aslında biraz rafa kaldırmıştık. Ben National Geographic’te çalışıyordum, Eda da New York’ta yüksek lisans yapıyordu, döndükten sonra Kolektif Kitap’ta ve Diken’de çalıştı. Sonra, sanırım artık zamanının geldiğini düşünerek, ikimiz de işlerimizden ayrıldık ve Paraşüt Kitap’ı kurduk.
Peki neden çocuk kitapları yayıncısı olmayı seçtiniz? Özel bir nedeni var mı? Çocuk kitapları yayıncısı olmak için nasıl bir deneyim gerekiyor?
Eda Doğançay: İkimiz de yayıncılık sektöründen geliyoruz ve editörlük anlamında bu deneyimden besleniyoruz. Çocuk edebiyatına ise hep özel bir ilgimiz oldu. Hem dünyadaki hem de Türkiye’deki yazar ve çizerleri yakından takip ediyorduk. Çocuk kitapları yayıncısı olma fikri de çocuk edebiyatına duyduğumuz bireysel tutkumuzun sonucu olarak ortaya çıktı. Çocuklarla sürekli iletişim halinde olabileceğimiz bir alan olduğu için bunu tercih ettik. Seçtiğimiz kitaplarla hem kendi hayal dünyamızı onlarla paylaşmak, hem de onların hayallerinden öğrendiklerimizle kitap üretme fikri bizi çok heyecanlandırıyor. Yayıncılığı bir anlamda masa başından alana taşıyabiliyoruz bu şekilde. Bir de tabii işin estetik boyutu var, hem edebiyatı hem de resmi bir araya getiren bir alan çocuk edebiyatı. Çok yönlü olması nedeniyle zor bir üretim süreci olsa da, bize çok keyif veriyor.
Muhtemelen bunu ilk soran ben değilim ama bu hayalin bu dönemde gerçeğe dönüşmesi sizi korkutmadı mı? Malum ekonomik ve sosyal nedenler…
Ö. A.: Biraz korku yarattı tabii 🙂 Ama umut da verdi ve umut korkudan daha baskındı. İçinde bulunduğumuz dönem günlük hayatı idame ettirirken bile zorken, iş kurarken zor olmadığını söylemek imkânsız. Ama seçtiğimiz alan, yani çocuklar için bir şeyler üretmek çok heyecanlı, umut dolu bir şey. Ve bunu böyle bir dönemde yapmak çok daha umut verici. Sırf bizim için değil, tanıdığımız tanımadığımız insanlar da Paraşüt Kitap’a çok destek oldu ve bunun nedeni bizce bu umuttu.
İlk üç kitabınız Rüya Bakanlığı, Toprak Ana Masalları ve Kedilerin Kayıp Adası Kedunya. Temelinde anlattıkları ve söyledikleri özel şeyler var bu kitapların. İlk kitapların seçimi nasıl gerçekleşti ve seçimlerinizin temelinde neler yaratıyor? Öncelik verdiğiniz konular var mı?
- D.:Biz ilk üç kitabımızı seçerken bizi yansıtmasına özen gösterdik. Kitapların üçü de bize, Paraşüt Kitap’a dair bir şeyler söylüyor. Toprak Ana Masalları,ekolojik meselesi olan bir kitap. Dünyanın dokuz farklı köşesinden, dokuz farklı kültürden, dokuz masal doğaya dair kadim bilgiler taşıyor okurlara. Rüya Bakanlığı, hayalperestlere bir övgü gibi 🙂 Cumhurbaşkanını bir Rüya Bakanlığı kurmaya ikna eden üç çocuğun öyküsü. Kedilerin Kayıp Adası Kedunya ise, kedilerin nasıl dokuz canlı olduğunu kıvrak ve esprili bir dille anlatan bir kedi miti. Bu üç kitap da Paraşüt Kitap’ın kimliğinin bir parçası; doğaya, insanlara, hayvanlara sevgi duyan, hayal kurmayı hiç bırakmayan, eğlenmeyi seven bir kimlik.
Genç kitle için bir şeyler üretmenin zorlukları neler sizce? Özellikle çocuklar söz konusu oldu mu işin içine giren aile, eğitim sistemi, bu sistemin argümanları. Kendileri dışında söz sahibi bol olan bir kitle…
Ö. A.: Pek çok zorluk var aslında. Bunların başında kendi kalıplarımız geliyor, yani yetişkin zihniyle hayata ve çocuklara bakıyor olduğumuz gerçeği. Bunu ancak çocuklarla temas kurarak aşmak mümkün. Biz de çocuklarla elimizden geldiğince çok paylaşımda bulunmaya çalışıyoruz, okullarda “Çocuklar İçin Felsefe” etkinlikleri yapmaya başladık ve bu etkinlikler ufkumuzu çok genişletiyor. Çocukların verdikleri cevaplara şaşırdıkça, aslında kendi kafamızda çocukların düşünebilecekleri, düşünemeyecekleri şeklinde kalıplarımız olduğunu fark etmeye başladık. İkinci zorluk ailelerin ve eğitim sisteminin beklentileri. Edebiyat için edebiyat fikri bazen çok geri plana atılabiliyor; çocuklara bir şeyler öğreten, bir mesaj veren kitaplar çoğunlukta. Biz kendimizi “bir şey öğreten” konumuna koymayı tercih etmiyoruz. Çocukluğun bir yolculuk olduğuna inanıyoruz ve yol göstermek gibi bir kaygımız yok, yan yana ilerlemek istiyoruz. Bazen onlar bizden, bazen de biz çocuklardan bir şeyler öğrenelim istiyoruz.
Dünyadan takip ettiğiniz çocuk kitapları yayıncıları var mı? Sizin için onları ilgi çekici kılan nedir?
Ö. A.: Yayın çizgisini beğendiğimiz birçok yayınevi var yurt dışında. Ama özellikle Fransa ve İskandinav ülkelerinin kitaplarını seviyoruz. Hem edebi hem görsel olarak benzer zevklerimiz var. Buralardaki çocuk edebiyatına baktığımızda, çocukların estetik algılarını ve edebi zevklerini hafife almayan bir yaklaşım görüyoruz. Çocuklara hazır bilgiler veya değerler aktarmak yerine zihinlerini kurcalayacak, içinde hep felsefi bir soru barından hikâyeler yazıyorlar. Görsel olarak da aynı şekilde, metni birebir yansıtan çizimler yerine, çocukların hayal dünyalarını kullanmalarına alan tanıyan çizerlerle çalışıyorlar. Bizim de Paraşüt’le ulaşmak istediğimiz böyle bir çizgi.
Söyleşinin devamına buradan ulaşabilirsiniz.
