Çocuklar okumaya dair en büyük adımları genellikle ilkokul birinci sınıfta, okul bağlamında atar. Ancak elbette bu, okumanın sadece okulda geliştirilebilecek bir beceri olduğu anlamına gelmez. Çocuğunuzla beraber, okul dışında kalan zamanda da, okumayı öğrenmesine yardımcı olacak pek çok aktivite yapabilirsiniz. Bu aktiviteleri okuldaki okumayı öğrenme sürecini desteklemek için kullanabileceğiniz gibi, çocuğunuzun ilgi ve yatkınlık seviyesine bağlı olarak, okul öncesi dönemde de uygulamaya başlayabilirsiniz.
Harfleri öğrenirken yaratıcı yöntemler kullanmaktan çekinmeyin.
Aslında çocuğunuzun, bebek kitapları ve oyuncaklar sayesinde, alfabeyi oluşturan pek çok harfle tanışıklığı vardır. Örneğin “A” harfini görünce “aa” der, B harfini görünce “be” der. Ama “baba” kelimesiyle karşılaşınca bu kelimenin neden “be-a-be-a” diye okunmadığını anlamakta zorluk çeker. Çünkü aslında sessiz harfler epey kafa karıştırıcıdır. Buradaki kafa karışıklığını gidermek adına, “B” harfinden “be” diye bahsetmek yerine “bbb” sesini çıkarmaya çalışabilirsiniz.
Bunu kendi içinde bir oyun haline getirebilir, çocuğunuzla beraber harflerden komik karakterler yaratabilirsiniz. Örneğin S’yi görünce çıkardığımız “sss” sesini S harfinin yılana benzer görüntüsüyle bağdaştırabilirsiniz. F’yi görünce dişlerinizi göstererek “fff” sesi çıkarıp F’nin yandan bakınca dişlerini çıkarmış bir vampire benzediğini söyleyebilirsiniz.
Çocuğunuzu bir yandan daha fazla harfle tanıştırmak, bir yandan da harflerin nasıl kelimelere dönüştüğünü kavramasına yardımcı olmak için, en başta, kelimelerin baş harflerine odaklanabilirsiniz. Çocuğunuzla beraber, kağıdın üzerine bir harf çizip, yanına bu harfle başlayan bir kelime ekleyebilir ve altına bu kelimeyi temsil eden bir resim çizmesini isteyebilirsiniz. Zamanla, bunu tüm harfler için yaparak kendi alfabe kitapçığınızı oluşturabilirsiniz.
Etrafınızdaki sesleri inceleyin, taklit edin ve kağıda dökün.
Genellikle okumayı öğrenme sürecinin ilk adımı, kağıt üzerindeki harflerin seslerini tek tek çıkarabilmek, ikinci adımı ise bu sesleri ahenk içerisinde bir araya getirebilmektir. Çocuklar heceleri ya da kelimeleri okurken nasıl bir ahenk sağlamaları gerektiğini, dinleyerek ve taklit ederek öğrenirler. Onların bu becerileri kazanmalarını desteklemek için, seslerle ilişkili oyunlar oynayabilirsiniz. Örneğin, ondan komik, uydurma bir ses çıkarmasını isteyip, bu sesi ona tekrarlayabilirsiniz. Ardından siz bir ses çıkarıp ondan bunu taklit etmesini isteyebilirsiniz. Dışarıdayken, çocuğunuzla beraber, etrafınızdaki araba seslerini, sokak hayvanlarını, yaprak hışırtılarını dinleyip, bu sesleri taklit etmeye çalışabilirsiniz. Bunu bir adım ileri taşımak istiyorsanız, beraber “keşfettiğiniz” bu seslerin nasıl kağıda dökülebileceği üzerine beyin fırtınası yapabilirsiniz. Örneğin siz yanınızdan geçen kedinin “miyav” dediğini, çocuğunuz “mırnav” dediğini düşünüyorsa, iki sesi kağıda yan yana yazıp farklarını inceleyebilirsiniz.
İlginizi çekebilir : Çocuklara uykudan önce kitap okumak neden önemlidir?
Beraber kitap okurken ona ufak roller verin ve okumayı interaktifleştirin.
Ona kitap okurken, kitabı ikinizin de görebileceği bir pozisyonda tutun. Bir yandan sesli okuma yaparken, bir yandan parmağınızla, okuma hızınızla uyumlu olacak şekilde, satırları takip edin. Ara sıra yavaşlayıp, ona okuduğunuz kelimeleri tek tek gösterebilirsiniz. Bunu bir süre yaptıktan sonra, ondan “parmağın rolünü” üstlenmesini isteyin. Şimdi siz okurken, o parmağıyla nerede olduğunuzu göstersin.
Eğer çocuğunuz da bu konuda istekliyse, bir hikayeyi tekrar tekrar okumak, çocuğunuzun aynı kelimelerle ve onların okunuşlarıyla birçok kez karşılaşmasına sebep olacağından, bu süreçte yararlı olabilir. Daha önce okuduğunuz bir kitabı okurken, bazı noktalarda cümleyi yarıda kesip, sıradaki kelimeye işaret ederek, “Bundan sonra hangi kelime geliyordu?” diye sorabilirsiniz.
Çocuğunuza, hem, sesli okuma becerisini geliştirebilecek, daha kısa ve basit kitaplar, hem de okuduğunu anlama becerisini geliştirebilecek, biraz daha karmaşık metinler sunmak iyi bir fikir olabilir. Çünkü bazen çocuklar sesleri doğru okumaya odaklanmaktan, okuduklarının ne anlama geldiği üzerine düşünmeyi unuturlar. Onlara okuduklarının bir anlamı olduğunu hatırlatmak için, kitap hakkında ne düşündüklerini, hangi karakterleri sevdiklerini, bundan sonra neler olacağını tahmin ettiklerini sorabilirsiniz.
Okumayı öğrenmeye başladığı dönemde, çocuğunuzla beraber okuyabileceğiniz kitaplar arıyorsanız, “Okumayı Öğreniyorum” setine başvurabilirsiniz.
Okuma pratiği yapmaya Victor’un Balkabakları ve Çıplak Ayaklılar Orkestrası’yla başlayıp, Bir Şans Ver!’le devam edebilir, ardından biraz daha ileri seviyeye geçmek istediğinizde Avokado Adası’nda Her Şey Yolunda mı? ve Ceviz Koleksiyoncusu’na başvurabilirsiniz. Bu kitaplar uzunluk ve seviye bakımından yeni okumaya başlamış çocuklar için uygun olmalarının yanında, içerikleri bakımından da çocuğunuza pek çok şey katacaktır. Okumayı, onları yeni fikirlerle tanıştıran, içinde kendilerini bulabildikleri, ilgi çekici kitaplar okuyarak öğreniyor olmak, çocuklara daha çok okuma isteği verecek, öğrenme sürecini kolaylaştıracaktır.
Kaynaklar:
https://www.penguin.co.uk/articles/childrens-article/how-to-help-your-child-learn-to-read
https://www.learnwithhomer.com/homer-blog/3774/how-to-teach-a-child-to-read/
https://www.readingrockets.org/blogs/shanahan-literacy/11-ways-parents-can-help-their-children-read
